Metropolis’i sayfa sayfa keşif

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın müsaade ve katkılarıyla Sabancı Topluluğu’nun takviyesiyle ile başlayan Metropolis Antik Kenti hafriyatları 2003 yılından bu yana Sabancı Vakfı önderliğinde devam ediyor. 30 yıldır Prof. Dr. Serdar Aybek başkanlığında sürdürülen kazılarla gün yüzüne çıkarılmaya çalışılan antik kent, İzmir’in Torbalı ilçesine bağlı Yeniköy ve Özbey köyleri ortasında bulunuyor. “Ana Tanrıça’nın Kenti” manasına gelen Metropolis Antik Kenti, Torbalı’nın birinci yerleşim alanı… Kentin etrafındaki birinci yerleşim izleri ise Taş Bölümü’ne (Neolitik Çağ) kadar uzanıyor. 5 bin yıllık bir tarihe mesken sahipliği yapan kentte yapılan hafriyatlarda bugüne kadar Akropolis, Meclis Binası, Tiyatro, Agora, Hamam Kompleksleri, Araplıtepe’deki Bizans Kilisesi üzere birçok pahalı yapının yanı sıra 11 binden fazla tarihi eser gün yüzüne çıkarıldı.

‘EN NADİDE ESERLER’

Geçtiğimiz günlerde; yeni devir hafriyat çalışmalarını görmek için İzmir’deydim. Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan’ın mesken sahipliğinde gerçekleşen davette antik kenti, bir küme meslektaşımla Sabancı Vakfı Mütevelli Heyeti Üyesi Serra Sabancı, Hafriyat Lideri Dokuz Eylül Üniversitesi Arkeoloji Kısmı ve Torbalı Meslek Yüksek Okulu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serdar Aybek eşliğinde gezdik. Seyahat öncesi Metropolis kazılarına Sabancı Vakfı olarak 20 yıldır takviye verdiklerini belirten Nevgül Bilsel Safkan şu açıklamayı yaptı: ‘‘Gerçekleştirilen hafriyat çalışmaları, Geç Neolitik Çağ’dan başlayarak Klasik, Helenistik, Roma ve Bizans devirlerine, Türk Beylikleri ve Osmanlı’ya kadar geniş bir mirasın en nadide yapıtlarını kültür ve tarih hazinemize kazandırdı.”

ÖMRÜNÜ ADADI

Metropolis’te üniversite yıllarından bu yana hafriyat çalışmalarını yürüttüğünü belirten Prof. Dr. Aybek ise adeta ömrünü adadığı antik kenti heyecanla tanıttı. Kentte balıkçılıkla alakalı buluntuların yer aldığı dükkan, Helenistik Devir’de MÖ 2. yüzyılda inşa edilen 4000 kişilik tiyatro, tiyatronun seyirci oturma kısmına bitişik pozisyonda inşa edilen ve Batı Anadolu’nun en hoş mozaik örneklerinden birine sahip olan bir konutun ziyafet salonu ve kentin en büyük alanlarından Aşağı Hamam-Palaestra Kompleksi sahiden çok etkileyiciydi.

5 YILDA HAZIRLANDI

Bizi binlerce yıl öncesine götüren seyahat sonrası hafriyat konutuna geçtik. Aybek burada 5 yılda büyük bir emekle hazırladıkları ‘Metropolis. Kent, Ömür, İnsan’ isimli kitabın tanıtımını yaptı. Arkeolojik hafriyat ve araştırmalarda 30 yılı geride bırakmanın anısına Cumhuriyetimizin 100. yılı vesilesiyle kültürel mirasa bir hürmet projesi olarak hazırlanan kitap, çarpıcı fotoğraflarla zenginleştirilen içeriği kadar dizaynıyla da büyük ilgi çekti. Kapak dizaynında Metropolis’in 2000 yıllık tarihine ve kahramanlıklarıyla halk tarafından iki defa onurlandırılmış Metropolisli Apollonios’un hayatına ışık tutan en kıymetli yazılı dokümandan esinlenilmiş. Bu nedenle kapağında, tıpkı yazıtta olduğu üzere bir başlık ve bir isim yer almıyor. Aybek, 444 sayfa ve 30 kısımdan oluşan kitapla ilgili; “Proje fikri, Metropolis’te farklı periyotlarda çalışmış araştırmacıların kendi uzmanlıklarıyla ilgili yazıları, yalın bir lisanla hazırlayarak bir ortaya getirme fikrinden doğdu. Her bölümden okuyucunun kenti ve kent hayatını zihninde canlandırabilmesi hedeflendi. Bu projede yer almayı kabul eden ve yazılarıyla kitaba katkı sağlayan meslektaşlarıma samimiyetle teşekkür ederim. Ayrıyeten Metropolis’teki arkeolojik araştırmalara uzun yıllardır takviyesini esirgemeyen Sayın Güler Sabancı nezdinde Sabancı Vakfı Mütevelli Heyeti’ne, Sabancı Vakfı Genel Müdürü Sayın Nevgül Bilsel Safkan’a ve Sabancı Vakfı kurumsal bağlantı grubundaki tüm arkadaşlarımıza heyetimiz ismine teşekkürlerimi sunmak isterim” dedi.

TARİHE BİR İZ DAHA

Kitabı, Cumhuriyetimizin 100. yılında, Metropolis antik kentinin anısına, tarihe unutulmayacak bir iz bırakmak için yayınladıklarını belirten Nevgül Bilsel Safkan da, ‘‘Bu yapıtta, Anadolu coğrafyasındaki farklı medeniyetlerin zenginliklerine ve insanlığın derin izlerine rastlarken; okuyucuların kitabın her sayfasında, gün yüzüne çıkan yeni bir keşfin izini sürmelerini hedefledik. Kitabın hazırlanmasında büyük emeği geçen Metropolis Hafriyat Lideri Prof. Dr. Serdar Aybek ve hafriyat grubu başta olmak üzere, kitaba katkı veren müelliflere ve emeği geçen herkese teşekkür ediyorum” diye konuştu.